Het venijn van chagrijn

De grootste valkuil van de overheid is toe te geven aan het chagrijn van mensen. Zelden komt het chagrijn voort uit de onderwerpen waarover zij spreken, de klachten en de dromen, maar over hun eigen eenzaamheid, de machteloosheid en de ontheemding. Onaardig gezegd is er sprake van vernauwd bewustzijn, vriendelijk gesproken willen mensen gewoon hun verhaal kwijt. Ik noem dat met een vies woord: contact. En dat, zo zeg ik je, valt in het Brabantse niet altijd mee...

Runnig in the family

Het einde van het traditionele CDA hangt in de lucht. Nee, niet vanwege de huidige verkiezingsuitslag of de landelijke coalitie-onderhandelingen. Dat is een momentum, een snapshot van drie vergulde heren. Maar de tijdsgeest vreet aan het dogma van gemeenschapszin, coöperatief denken, handelen en doen en de allesomvattende familieband. De claim om er bij te moeten horen heeft zijn successen gehad in de emancipatie van Brabant en grote delen van 'achterlijk' Nederland. Hier heet dat 'weg uit de Peel', of anders gezegd, weg uit de erremoei, weg uit de feodale slavernij. Ooit, lang geleden, wist de corporatie BV de ruwe heide tot ontwikkeling te brengen en wat niet ontwikkeld kon worden werd met buldozer en meetlat weer nieuw gemaakt. Zo is een generatie van arremoedigen naar welvaart opgeklommen, maar altijd samen en met dank aan de familie, vrienden en kennissen, met dank aan de coöperatie die ons altijd heeft gesteund. Dat de familie Rabobank, CDA of Boerenbond heet heeft geen belang. Het is de generatie van onze ouders en grootouders. Vroeg getrouwd, vroeg kinderen, snel volwassen, hard werken, niet klagen. Klinkt weinig amusant. Alles draait niet om emancipatie van de geest of zelfstandigheid van denken, doen en handelen, wel nee, het gaat om de familie, om de corporatie. Beetje maffia, dat wel. Natuurlijk zonder doden.
Nu de agrarische sector draait op de zuigende werking van de schaalvergroting, technische innovaties en internationalisering, is de boer ondernemer geworden. Ook in het huidige tijdsgewricht zegt het CDA 'grond en stenen'. Ook voor hen die het eigenlijk niet kunnen betalen, want het niet bezit is de grootste schande voor de familie, want het staat gelijk aan arremoede, aan verval en sociale ontwrichting. Verstikkende politiek in een verstikkend jaren zestig denken. Het CDA zegt nog steeds 'boer' voor en 'tuinder' na. Hoe nu verder, nu de boer ondernemer is geworden die schaakt op wereldschaal, in een vrije markt of wat daar voor door moet gaan? Los gezongen van gemeenschap en de lokale context klopt de huidige agrarische ondernemer op de poort van de VVD. Het appèl op gemeenschap en familie is aan dovemansoren gericht. De ondernemer naait zijn eigen naad.